Vijf­­en­­ze­­ven­­tig pro­­cent ne­­ven­ta­­ken, deel 8 (van 10): Toets-angst

Na Reisbalans en 3S wil ik nu iets kwijt over punt 3: het (bij ons vernieuwde) toetsbeleid. Op dit onderwerp zitten vier afdelingen en commissies (Toetsbureau, Toetsdesk, Examencommissie, Toetscommissie, allemaal met een hoofdletter natuurlijk) naast elkaar te werken, in principe allemaal met hetzelfde doel. Toch? Veilig, betrouwbaar en valide toetsen?

Eigenlijk is het woordje ‘veilig’ overbodig, want dat zit al binnen ‘betrouwbaar en valide’. Maar op de één of andere manier wordt de suggestie gewekt dat het tot nu toe bij ons ‘compleet onveilig’ was, gezien wat er moet gebeuren: alles wordt opeens dichtgetimmerd en gecontroleerd, en dat veroorzaakt, vind ik, een hele hoop tijdverspilling. ‘Positieve intentie, dus slik het’ wordt dan gezegd, maar wie of wat beschermt dit beleid nu precies, wie heeft dit geïnitieerd, en waarom, het is mij een raadsel (nouja, ik weet het wel, er is nog steeds een enorme angst voor imagoschade).

In aflevering 5 heb ik al uitgelegd dat ik niet bedoel te zeggen dat ik toetsveiligheid niet belangrijk zou vinden, integendeel. En ik bedoel ook niet te zeggen dat mensen buiten het onderwijs, maar binnen de toetscyclus geen positieve intentie zouden hebben of niet zouden functioneren, dat is geheel het punt niet.

Eigen leven

Eerst het bestaan van een Hogeschool-breed Toetsbureau. Een Hogeschool-breed Toetsbureau hóéft helemaal niet, want wat men daar doet is écht prima binnen de academies in te passen. Dat leert mijn ervaring op een andere hogeschool, alwaar de academiedocenten en Toetsdesk-medewerkers gewoon samen lunchten met de surveillanten (vaak gepensioneerde docenten), heel transparant en direct. Hier op Saxion leidt het Toetsbureau een eigen leven waar héél het bedrijf zich op aan dient te passen.

Sterker nog, met de eisen die het Toetsbureau momenteel aan elke opleiding stelt kunnen we als docent efficiënter gewoon zelf surveilleren, dit bespaart een hele hoop onnodige rompslomp. Nóg sterker: het zou er véél studentgerichter (menselijker) van worden ook, want het Toetsbureau staat zo ver van het onderwijs af dat je ontzettend veel vervelende cases krijgt met toetsen. De lijn docent -> toetsuitvoerende student is véél en véél te lang en dat geeft een stortvloed aan miscommunicaties (waarbij alle partijen herhaaldelijk op de vingers worden getikt).

Elke academie heeft een eigen identiteit en dus eigen toetsvormen. Ik vind het bijvoorbeeld zeer logisch dat wij amper toetsen in multiple-choice-vorm afnemen, want het gaat bij ons vaak om de weg náár het antwoord en niet alleen om het antwoord zelf, per definitie van verdiepend onderwijs. Eigenlijk toetsen wij bij TN, met ongeveer dezelfde reden, geheel niet digitaal. Ook is het voor heel de academie LED prima uit te leggen dat je naast een pen ook een potlood, geodriehoek, passer, kleurtjes, gum, etc. mag gebruiken.

Ik denk: zet dat dan standaard op het toetsvoorblad van LED en laat de examinator het verwijderen wanneer hij/zij de toets tóch anders wil insteken – per definitie is dat de rol van een examinator, niet van het Toetsbureau, noch van de Toetsdesk. Maar nee hoor, afgekeurd, omdat wij een schoolcentrale toetsprocedure via TOS moeten en zullen hebben, wordt uiteindelijk ook LED in een bepaalde mal geduwd met allemaal verplichte dossiervorming.

En in combinatie met de PDCA-cyclus (LEAN) moet je dat niet onderschatten, dat is een enorme Excel-file waarin allemaal groene vakjes moeten komen te staan. Dat is op het niveau van dat je een vakje groen moet kleuren wanneer je bijvoorbeeld hebt ingevuld ‘er is geen commentaar gegeven op de toets’. Maar kleur het vakje wel groen, want owee…!

Kijk, mogelijk is er een aanleiding tot dit aantrekken van de touwtjes, alwaar men bewust niet transparant over is, dat kan. Misschien speelt er meer waar ik geen weet van heb, zo zal het management zéker reageren – en dan bedoel ik niet het toetsschandaal dat zich afspeelde bij het Toetsbureau, maar misschien gebeuren er ook zaken bij collegadocenten, die ik, terecht, niet allemaal weet. Ik hoef ook niets te weten van de functioneringsgesprekken van collega’s.

Schijn-toetsveiligheid

Maar als ik voor mezelf spreek heb ik het correct geven van een cijfer en het in gesprek gaan met de student over het resultaat altijd zeer serieus genomen en wat ik als eenvoudig processortje ervaar is dat van de één op de andere dag opeens van alles aan een soort schijn-toetsveiligheid moet voldoen. Elk detail moet ik borgen, alles moet ik aantonen – de nieuwe Toetscommissie wil al onze modulen controleren.

Er wordt uiterst ingewikkeld gedaan met kluisjes etc (officieel moet je een toets elke dag terugbrengen, wordt gezegd). Ik moet de resultaten nu allemaal in Excel inkloppen, zodat iemand anders kan checken of ik het wel goed gedaan heb. We staan onder een soort curatele, het lijkt wel alsof we een zwaar onvoldoende audit hebben gescoord (het tegendeel is waar, wij zijn ‘de parel van Saxion’ genoemd, waar onze eindniveau-aftoetsing juist als uitstekend werd beoordeeld, bijna té goed – i.e. men vindt juist dat we het onszelf al bijna onwerkbaar maakten met het afstudeerdossier).

De tijd die ik met het nieuwe PDCA-systeem kwijt ben aan toetsen is ongeveer verviervoudigd, met een hele hoop aan communicatie met andere partijen, bij elke fase van de toets (het begint al met steeds weer aanvragen van rechten in TOS) – ik overdrijf niet! Ook TOS is ons weer voorgeschoteld als ‘met TOS wordt alles beter!’ Nou, dat zien we. Misschien wordt het toetsproces er zelfs wel onveiliger door, omdat de uiteindelijke kern van toetsveiligheid verloren gaat in allemaal opgelegde details!

Onthoud deze woorden: de rode vakjes zijn niet het gevaar, de groene vakjes die zo even, ratata, worden ingevuld, omdat het nu eenmaal moet – díé zijn het gevaar.

Oplossing: Maak van surveilleren een rol bínnen de school (i.e. besteed het niet uit aan externe surveillanten): we kunnen dit gewoon zelf! Geef de opleidingen het recht om, in overleg natuurlijk, eigen toets- en beoordelingsvormen en een eigen PDCA-cyclus, passend en pragmatisch binnen de opleiding, te ontwikkelen – daar is geen manager voor nodig, noch een Toetsbureau, -desk, of -commissie.

Wat is nu de aanleiding tot al die focus op toetsing? Angst voor imagoschade? Misschien creëer je die juist wel als je studenten gaat weigeren bij toetsen omdat niet op het voorblad staat dat ze een pen mee mochten nemen.

Oplossing: Voor de duidelijkheid nog maar een keer: ik bedoel dus niet te zeggen dat het gehele Toetsbureau ontslagen moet worden, zij werken vanuit hún kaders weer met de allerbeste intentie, daar ga ik echt van uit. Maar ik denk juist dat je ook hen gelukkiger maakt en hun kwaliteiten beter benut door hen bij de academies onder te brengen, onder de Toetsdesks, opdat zij er ook niet alleen voor staan, en opdat de academies ook de eigen toetsidentiteit kunnen vasthouden.

Afschaffen

Heel direct: schaf daarnaast de Toetscommissies af. Voer vierogenbeleid uit in de teams en laat een meerkoppige Examencommissie zo nodig steekproefsgewijs checken, middels aanvraag van de toets bij de examinatoren. Tenzij er bij een opleiding duidelijke aanleiding is om dit tóch strenger aan te pakken. Hier ligt een rol van een capabele teamleider, niet van een Toetscommissie.

Kortom, vertrouw in de basis op je personeel, tenzij er zaken gebeuren die aanleiding geven tot het tegenovergestelde. In dát geval moeten die zaken ook besproken worden met het personeel dat het aangaat, en niet zomaar middels de ponering: ‘Nee, vanaf nu gaan we het zo doen, omdat wij het zeggen. Of vind jij toetsveiligheid soms niet belangrijk?’

Oh, en even een pragmatisch advies: als een student zich per ongeluk niet heeft ingeschreven voor een toets (of zelfs met het expliciete toedoen ván het vage inschrijfsysteem, bijvoorbeeld doordat de inschrijving voor de tweede toetskans al open stond vóór het inschrijven van de eerste toetskans als gevolg van ‘standaard’ perioden in Bison), dan kan de surveillant daar toch ook gewoon een proces-verbaal van maken en de student wel mee laten doen in plaats van de student per definitie meteen naar huis te sturen?

Uiteindelijk zijn wij als examinatoren (docenten) er toch zelf verantwoordelijk voor of we de studenten een cijfer geven en wat dat dan voor cijfer wordt? De hamvraag: moeten wij als examinatoren nu de Toetsdesk en het Toetsbureau faciliteren, of zij ons? Ooit dat laatste. En als nu zelfs al commissies worden ingesteld om weer andere commissies te controleren, dan schiet er toch wel echt iets door, nietwaar?! We belanden in een (Am-)da(h)l. Amen.