Commentaar: Verantwoordelijkheid

Het college van bestuur herkent zich niet in een artikel op SaxNow, staat op intranet. Het gaat over de publicatie over de ontwikkeling van het klimaatplein, en de betrokkenheid vanuit verschillende functies van een lector. Door de publicatie op mijnsaxion lijkt het alsof SaxNow een oordeel velt over de functies van lector Theo de Bruijn (Duurzame Leefomgeving): dat er sprake zou zijn van belangenverstrengeling. Maar dat is niet de pointe. Het gaat over de schijn van belangenverstrengeling, wat je moet en kunt doen om dat te voorkomen, en hoe zorgvuldig je daar als individu én als organisatie in moet zijn.

Op de trappen tegenover het Epy Drost-gebouw staat een mooi citaat van Willem Brakman. “De filosofie duidt, de wetenschap verklaart, maar de kunst toont, en wel dat wat zij niet zeggen kan”. Daaraan zouden we kunnen toevoegen: de journalistiek bevraagt.

Dat is wat SaxNow deed: we zagen in een artikel op saxion.nl dat de lector drie functies had bij de ontwikkeling van het klimaatplein. Zijn lectoraat is initiatiefnemer, hij zit in de Innovatieraad, die adviseerde over een investering van het Waterschap én hij is partner bij IAA Architecten, dat van Saxion de opdracht kreeg om een ontwerp te maken. Hoe zit dat, vroegen we.

Een externe expert deed de duiding, net als twee Saxion-lectoren die benoemd zijn als vertrouwenspersonen wetenschappelijke integriteit. We stelden vragen aan betrokkenen en dat resulteerde in een artikel. In dat artikel wordt duidelijk dat de lector zich bewust leek van zijn rollen, hij bemoeide zich niet met de besluitvorming in het waterschap en hij was niet degene die de Saxion-opdracht aan IAA Architecten gaf.

Maar ook wordt duidelijk dat de ‘zorgplicht’, zoals de vertrouwenspersonen het noemen, niet scherp op de radar staat. Want er is nergens vastgelegd dat de lector, het waterschap en Saxion erkennen dat er verschillende rollen en belangen in het spel zijn en hoe die gescheiden zijn. Dat kan ‘naïviteit’ zijn, zoals de vertrouwenspersonen ook aangeven.

Komt te voet, gaat te paard

In het bericht op mijnsaxion zegt Anka Mulder, namens het CvB: ‘We realiseren ons dat onze lectoren te maken krijgen met ingewikkelde dilemma’s die continu aandacht vragen’. En ook: ‘Onze lectoren staan vaak met één been in de spreekwoordelijke klei’. Dat is zeker zo, maar dat je te maken krijgt met ingewikkelde dilemma’s is natuurlijk niet aan lectoren voorbehouden, net als met één been in de klei staan. Welk werk je ook doet: je hebt je aan bepaalde spelregels te houden. Niet alleen voor jezelf, maar ook voor je vakgebied en de organisatie waarvoor je werkt. Vertrouwen komt te voet, en gaat te paard. Op je reputatie moet je zuinig zijn, zowel als persoon als organisatie.

Het CvB komt op voor haar lector, en dat is te prijzen. Maar, het artikel gaat niet alleen over de lector. Het gaat bovenal over integriteit, en concreet over het voorkomen van de schijn van belangenverstrengeling. “De vraag is of er stappen worden ondernomen om de verschillende rollen duidelijk te maken”, zeggen de vertrouwenspersonen in het artikel. “Daar ligt een extra zorgplicht, en je moet je rol kunnen verantwoorden.”

Op die opmerkingen reageert het CvB helaas niet. Dat is een gemiste kans, want integriteit van praktijkgericht onderzoek is het afgelopen jaar op Saxion hoog op de agenda gekomen. En het had het CvB gesierd als ze niet alleen de lector in bescherming nam, maar ook de onlangs geïnstalleerde vertrouwenspersonen serieus zou nemen. Juist hun stem zou gehoord moeten worden als Saxion (wetenschappelijke) integriteit serieus neemt.