Besluit collegegeld Oekraïners: begrip, maar ook vraagtekens bij communicatie

This article is also available in English

Deze week nog riep demissionair onderwijsminister Dijkgraaf alle onderwijsinstellingen in Nederland op om opnieuw het verlaagde collegegeld tarief te rekenen aan Oekraïense studenten. Dat past bij de zorgtaak van instellingen aan studenten in een kwetsbare positie, zo schreef de minister op X (voorheen Twitter).

Volgens Janco Bonnink, directeur Onderwijs en Student Support (OSS), is het niet waarschijnlijk dat zijn oproep enig effect heeft op Saxion, zo geeft hij aan per mail. “Deze oproep verandert de context van de situatie niet, dus ik verwacht ook geen herziening van de eerdere besluitvorming.”

Die eerdere besluitvorming is dat Saxion er dit jaar voor kiest om (net als de andere hogescholen) de Oekraïense studenten die hier al vorig jaar al ingeschreven stonden opnieuw het wettelijk collegegeld te rekenen van 2.314 euro. Dat is bijna 6.000 euro minder dan de 8.190 euro die ze anders betaald zouden hebben als niet-EU-studenten.

Wat wel anders is: nieuw ingeschreven Oekraïense studenten betalen in tegenstelling tot vorig jaar nu wel het volle niet-EU-tarief en krijgen dus geen korting meer. En dat terwijl collegevoorzitter Anka Mulder in het nieuwsbericht waarin ze vorig jaar de korting bekend maakte, nog uitsprak het erg belangrijk te vinden ‘onze huidige én nieuwe Oekraïense studenten op deze manier kunnen ondersteunen om bij ons (verder) te studeren’.

Nog steeds oorlog

Die opmerking doet de vraag rijzen wat er in de tussentijd is er veranderd. Waarom koos Saxion er vorig jaar voor om zowel zittende studenten als nieuwe studenten te compenseren, en geldt dat nu alleen voor de al aanwezige studenten, terwijl het net als toen nog altijd oorlog is in Oekraïne?

Volgens Bonnink speelt de overheid – dus ook datzelfde onderwijsministerie van Dijkgraaf - daarin een belangrijke rol. Saxion heeft volgens hem simpelweg niet de financiële middelen om dit ook voor de nieuwe studenten te blijven compenseren. “Ondanks verzoeken van hogescholen en universiteiten compenseert de overheid hierin niet. Onderwijsinstellingen moeten dit bedrag dus volledig zelf compenseren.”

Over wat voor bedragen we het dan hebben? Het compenseren kost Saxion 5.876 euro per student. Voor de 66 zittende studenten komt dat uit op 387.816 euro. Daar zou dan nog gemiddeld 250.000 à 300.000 euro per jaar bijkomen, als de instroom gelijk is, zo schat Bonnink.

Bonnink zegt dat Saxion als instelling niet meerjarig het merendeel van de kosten voor het opleiden van grote groepen studenten kan dragen. De aankomende bezuinigingen spelen daarbij volgens hem geen rol, al nopen die er in het algemeen wel toe op de kosten te letten. “Als we deze kosten zouden dragen, betekent dat dat bezuinigen op andere zaken die nodig zijn in het belang van alle studenten.”

Rotterdam

Volgens Bonnink kiest naast Saxion een groot deel van de onderwijsinstellingen ervoor te stoppen met het compenseren van nieuwe Oekraïense studenten. Dat klopt, al zijn er ook onderwijsinstellingen die dat nog wel doen. Zoals de UT en de hogeschool Rotterdam.

Bij die laatste instelling wees bestuurder Wijnand van den Brink ook op het feit dat de omstandigheden nu niet anders zijn dan vorig jaar. “We vinden het niet meer dan billijk dat we net als vorig jaar deze groep steunen. We continueren ons beleid en tonen daarmee consistentie omdat de omstandigheden niet anders zijn.”

Volgens Bonnink spelen bij de beslissing van Saxion ook de aantallen een rol. In vergelijking met andere hogescholen en universiteiten studeren er veel Oekraïense studenten op Saxion, en dat is in het nieuwe jaar niet anders; ondank de hoge tarieven telt Saxion volgens recente cijfers 45 nieuwe inschrijvingen uit het land. Bonnink: “Het maakt uit of je als instelling 5 of 75 studenten hebt waarvoor je dit moet compenseren.”

Borne

Een van de nieuwe studenten is Nataliia Boldueva. De 22-jarige uit Zaporizja begint dit jaar als eerstejaars aan haar nieuwe studie International Business. Ze betaalt het volle tarief van 8.190 euro, maar er is wel een meevaller: haar studiekosten worden gedragen door de gemeente Borne. “Wat dat betreft heb ik erg veel geluk. Anders had ik helemaal niet kunnen studeren. Studenten uit andere gemeentes hebben vaak niet dat geluk.”

Gevraagd naar haar mening over de beslissing van Saxion om nieuwe Oekraïense studenten niet meer te compenseren, toont ze begrip. “Natuurlijk had ik graag gezien dat het tarief lager zou zijn, de helft bijvoorbeeld, maar ik snap dat het heel veel geld kost.”

Ze is verliefd geraakt op Zenderen, waar ze woont, met zijn rust en zijn groene weides, en met de mensen, die haar en haar hele familie enorm geholpen hebben. “Dus na de oorlog wil ik hier graag blijven, maar tegelijkertijd hoop ik mijn land en landgenoten te kunnen helpen.”

In de steek gelaten?

Begrip is er ook bij Anastasiia Orlovska, die hier vorig jaar al CMGT studeerde, en dus dit jaar zelf ook het wettelijk tarief blijft betalen. Zij noemt het besluit een ‘tweezijdig snijdend zwaard’. “Het is begrijpelijk dat het heel duur is om voor onze studies te betalen, maar mensen vluchten nog steeds uit Oekraine, en ook zij verdienen de kans op een betaalbare studie.”

Volgens Orlovska werd ze meermaals gecontacteerd door ouders van nieuwe inschrijvers met vragen, en in meer dan de helft van de gevallen waren dat financiële zorgen. “Je zag ook dat ze overwogen om naar een land te trekken waar studeren minder duur was.”

Ze zegt te snappen dat de door Saxion gekozen oplossing misschien het beste compromis is, maar voor wie de redenen niet snapt zou het wel eens de verkeerde boodschap kunnenzijn. Dat het niet meer trendy is om Oekraine te steunen. “Ik zou willen dat ze er meer over gecommuniceerd hadden, dat ze er meer open over waren geweest tegen ons. Deze stilte kan er voor zorgen dat studenten zich in de steek gelaten voelen vanaf hun kant.”

Geconfronteerd daarmee geeft Bonnink aan dat Saxion de betrokkenheid bij de Oekraïense studenten groot blijft, en dat Saxion probeert hen zo goed mogelijk te blijven ondersteunen, binnen de mogelijkheden die er zijn. “Voor de zittende Oekraïense studenten verandert de situatie niet. We merken dat nieuwe Oekraïense studenten het jammer vinden, maar ze geven ook aan dat ze begrip hebben voor de keuze die Saxion hierin heeft gemaakt vanwege de grote financiële impact voor Saxion.”