Column: Cruciaal
Mensen die mij een beetje kennen (of les van mij hebben) weten dat ik een liefhebber ben van woorden die niet echt vaak in het DAT (Dagelijks Algemeen Taalgebruik) voorkomen. Dat kunnen dan vergeten woorden zijn, zelfverzonnen woorden (juicegierig bijvoorbeeld) of woorden die ik gewoon erg geestig vind klinken.
Zo vind ik geestig zelf een veel leuker woord dan grappig, omdat het me een soort subtiel sarcastisch gevoel geeft. Ik ben me er niet altijd van bewust dat ik soms dingen zeg die veel mensen helemaal niet begrijpen. Alles in het kader van woordenschatontwikkeling zullen we maar zeggen, ondanks dat ik eigenlijk ook vind dat je in communicatie moet aansluiten bij je beoogd publiek, anders kun je er maar beter niet aan beginnen en nuttigere dingen met je tijd doen.
Verder lijd ik ook aan het fenomeen stopwoordjes. Een hardnekkige evergreen die tot mijn eigen ergernis al jaren in mijn geschreven repertoire voorkomt, is het woordje graag (pak de turflijstjes er maar bij, ik vermoed dat er in iedere column minimaal eentje staat). Ook goegemeente, senang, onoorbaar, bits en hoongelach vind ik mooie woorden, waarvan ik het jammer zou vinden als ze verdwijnen.
Ik haal ze daarom graag af en toe tevoorschijn, ook als niemand ze verder (nog) kent. Ook leuk in een hoorcollege als je een vraag stelt, is zeggen: ‘Collectief stilzwijgen valt mij ten deel’. Mijn favoriet van het moment is epibreren, overigens in het geheel niet om voornaam of geleerd over te komen.
Bevend gebeente
Soms zie ik ineens een woord overal opduiken. Ik kan me nog goed herinneren dat je in de Coronatijd geen nieuwsbericht kon lezen zonder het woord fors tegen te komen. Ik snap dat ook wel, een forse stijging klinkt als iets waar je meteen met bevend gebeente voor in de stress moet schieten.
De laatste tijd zie ik verrassend vaak het woord cruciaal, met name in toetsen die ik moet beoordelen. Vaak in de combinatie ‘Het is van cruciaal belang dat….’ en dan komt er meestal iets onbelangrijks achteraan. Bijvoorbeeld ‘dat de onderzoekers dit gezamenlijk uitvoeren’ en dan ook nog op ‘systematische wijze’. Het kan ook over cruciale beroepen gaan, of dat het ‘wel echt cruciaal is om de cliënt te kennen’.
Dat laatste lijkt me trouwens vooral een open deur en dat terwijl cruciaal toch wel echt wil zeggen dat iets de doorslag geeft en een overheersend belang laat zien. Je kunt er echt niet omheen. Alsof je op een T-splitsing staat, iemand je met een geweer in je rug prikt en je opdraagt een kant te kiezen, omdat je anders de kogel krijgt. Een beetje die orde van grootte. Het lijkt mij daarom van cruciaal belang dat we collectief en systematisch stoppen met het gebruiken van dit woord.
Ik vind het ook niet mooi.
Rubrieken
Gerelateerde artikelen
Column: Iets meer jij
Een wonderlijk fenomeen in het dagelijks leven vind ik toch wel dat allerlei onderdelen van de digitale werkelijkheid mij begroeten alsof ze een persoon zijn. Personificatie heet dit ook wel vanuit de taalkunde, een vorm van beeldspraak. Dit wordt vaak foutief gedaan, bijvoorbeeld als studenten opschrijven: ‘hun onderzoek laat zien dat…’, terwijl zíj natuurlijk iets laten zien door middel van hun onderzoek, maar dat is wel erg taalazijnzeikerig.
Column: Wrapped
Niets laat mij meer zien dat er alternatieve werelden bestaan waar mensen zich in bevinden dan de Spotify Wrapped. In Nederland was namelijk Sugardaddy van Roxy Dekker in 2024 het meest beluisterde nummer (‘vanaaf ben jij de baddie en ik je sugar daddy, dus dans een beetje sexy en draai 's met die bil’). Ook banken maken zo’n Wrapped, kwam ik achter door een gesprekje met studenten in een les. Op nummer 1 bij deze student: Verzekeringen.
Column: Boodschap
Als schrijver weet je eigenlijk nooit precies wat er met de inhoud van je tekst gebeurt als deze door het interpretatiefilter van je lezer gaat. Het is een beetje dat gevoel van dat je als kind een ballon vulde met helium, daar een kaartje met boodschap aan verbond (‘vrede foor de weront’) en maar moest afwachten of deze ballon ergens ter hoogte van een straat verder al neer zou dalen, of misschien een paar steden verderop of misschien wel helemaal in Duitsland.