Hoe stemden politieke partijen over kwesties die studenten raken?

In de Tweede Kamer maken politieke partijen voortdurend keuzes voor of tegen bepaalde moties en amendementen. In de aanloop naar de verkiezingen van 22 november kijken we hoe ze hebben gestemd over kwesties die studenten raken.

Internationalisering
Dankzij de overvloed aan Engelstalig onderwijs in Nederland is er een enorme toestroom van internationale studenten. Dat heeft voor- en nadelen. Er is dan ook een flinke berg aan moties over dit onderwerp.

Hello you!
Wanneer mag een opleiding Engelstalig zijn? Als dat noodzakelijk is vanwege de kwaliteit van het onderwijs of de herkomst van de studenten. Moet de overheid hier strenger op toezien of is dat niet nodig?

“… verzoekt de regering heldere normen te ontwikkelen (…) en te bevorderen dat de inspectie deze normen publiceert en handhaaft…”

Huisje, boompje, internationaal studentje
Als internationale studenten hierheen komen, waar moeten ze dan wonen? Elk jaar weer zijn er schrijnende verhalen over studenten in nood op de camping of studenten die woekerprijzen moeten betalen. Geef universiteiten een grotere verantwoordelijkheid in het huisvesten van deze studenten, maant een meerderheid.

“...verzoekt het kabinet om samen met hogescholen en universiteiten ervoor zorg te dragen dat instellingen (...) een grotere verantwoordelijkheid krijgen in het huisvesten van deze studenten...

Interessant verschil met de vorige motie: de VVD stemt nu tegen, terwijl D66 het juist een goed idee vindt. Ook Pieter Omtzigt lijkt tegengestemd te hebben, maar dat moet een vergissing zijn: hij is zelf een van de indieners van de motie.
De motie.

Minder, minder!
Er moeten gewoon minder buitenlandse studenten hierheen komen, vinden sommige politici. Maak afspraken met universiteiten en hogescholen en zorg dat we qua aantallen weer vijf jaar teruggaan in de tijd.

“… verzoekt de regering een bestuursakkoord te sluiten met de instellingen van hoger onderwijs, om over een periode van vijf jaar geleidelijk weer terug te keren naar de situatie van vijf jaar geleden…”

Deze motie haalde het niet, maar kreeg steun van grote en kleine partijen zowel links als rechts van de coalitie.
De motie.

Vluchten is duur
Studenten uit verre landen als China en India moeten duizenden euro’s aan instellingscollegegeld betalen als ze hier willen studeren. Maar hoe zit het met vluchtelingen? Oekraïners kregen een jaar lang korting van universiteiten en hogescholen, maar nu hebben veel instellingen die korting weer afgeschaft.

“… verzoekt de regering om … een regeling te treffen waardoor voor vluchtelingstudenten en jongeren die in afwachting zijn van een verblijfsstatus standaard het wettelijk collegegeld wordt gevraagd…

Een grijs bolletje betekent afwezigheid bij de stemmingen. Bij1 zou deze motie ongetwijfeld gesteund hebben. Ook BBB en Omtzigt waren voor deze motie, maar die hebben beiden slechts één zetel.
De motie.

Welzijn en sociale veiligheid
In vele vormen gaat het in de politiek over sociale veiligheid. We kijken naar een motie over seksueel grensoverschrijdend gedrag, long covid en – gezien de argumenten ervoor – flexstuderen.

Mag ik u kussen?
Veel partijen – maar niet allemaal – vinden dat er in het hoger onderwijs meer voorlichting moet komen over seksueel grensoverschrijdend gedrag. Dat moet zowel tijdens de introductieweken als in de opleidingen gebeuren.

“… verzoekt de regering om … te verkennen hoe de voorlichting aan studenten en medewerkers over seksueel grensoverschrijdend gedrag verankerd kan worden tijdens de introductieweken en in de curricula van alle hogeronderwijsinstellingen…

De motie.

Ik word moe van long covid
De coronacrisis lijkt voorbij, maar sommige studenten kampen met long covid. Hoe gaat het met deze studenten? Hebben zij vaker financiële problemen?

“… verzoekt de regering om te onderzoeken hoeveel studenten kampen met long covid en hoeveel studenten kampen met financiële problemen vanwege deze klachten en tevens te onderzoeken welke oplossingen er zijn voor het ondersteunen van deze studenten…”

Alles flex?
In je eigen tempo studeren en betalen per studiepunt: misschien is flexstuderen goed voor topsporters, jonge ondernemers, chronisch zieken, mantelzorgers enzovoorts. Maar tot ergernis van sommige partijen loopt het wetsvoorstel vertraging op.

“… constaterende dat de wet er nog niet ligt, waardoor nieuwe studenten volgend jaar niet zullen kunnen flexstuderen; … verzoekt het kabinet om … inwerkingtreding in collegejaar 2025-2026 mogelijk te maken…

De tegenstemmers menen dat er sprake is van doorgeschoten marktdenken. Want hoe zit het met de samenhang in het lesprogramma en de band met andere studenten? Dat studeren zo duur is geworden, moet je volgens hen niet oplossen met dit soort lapwerk.
De motie.

Selectie en medezeggenschap
Elk jaar krijgen vele studiekiezers slecht nieuws te verwerken: ze worden niet toegelaten tot de opleiding van hun keuze. Anderen kunnen juist de vlag uithangen. Maar gebeurt het wel eerlijk, en wie gaat daarover?

Kiezen wie er mag loten?
Opleidingen zoals geneeskunde en fysiotherapie hebben een 'numerus fixus' (beperkt aantal plaatsen). Bij de toelating van studenten kunnen ze loten of selecteren.
Loting is goed voor de kansengelijkheid, vinden de voorstanders.

Maar kan het ook allebei? Misschien kun je eerst de beste kandidaten selecteren en ongeschikte studenten afwijzen, en pas daarna loten in de middengroep. Met name tegenstanders van loting hebben deze mogelijkheid verdedigd.

Na intensieve debatten – ook met een tegensputterende minister Dijkgraaf – is de uitkomst dat die ‘ongeschikte studenten’ degenen zijn die bijvoorbeeld niet komen opdagen bij de selectierondes. De Kamer moest stemmen: voor of tegen het vermengen van loting en selectie?

Het amendement.

Wij eisen betere eisen
Selectie is omstreden. Het gaat niet altijd om talent: sommige groepen jongeren komen er minder makkelijk doorheen dan andere groepen.

De studenten in de medezeggenschapsraad mogen adviseren over de selectiecriteria van opleidingen, maar sommige politieke partijen willen deze studenten meer macht geven: die moeten zwakke plannen voor selectie kunnen tegenhouden.

“De indieners willen met dit amendement de positie van de medezeggenschap bij de keuze van selectiemethoden door de instelling verbeteren door de centrale studentenraad instemmingsrecht te geven op keuze van selectiemethoden.”

Het amendement.

Meepraten, hoe doe je dat?
Trainingen, bestuursbeurzen, goede informatie… Hoeveel steun krijgt de medezeggenschap? Aan de ene instelling zijn de voorzieningen beter dan aan de andere. Moeten er landelijke richtlijnen komen of is dat nergens voor nodig?

“… verzoekt de regering om samen met de studentenorganisaties en de koepels van de instellingen landelijke richtlijnen op te stellen voor de medezeggenschap op het gebied van scholing, ondersteuning en communicatie…”

Eindelijk eens een onderwerp waar bijna iedereen het over eens is. De richtlijnen zijn er overigens nog niet.
De motie.

Studiefinanciering
De basisbeurs is terug en dat vinden zo ongeveer alle partijen een vooruitgang. Maar er valt nog genoeg te twisten. Krijgen buitenlandse studenten ook een aanvullende beurs? En hoeveel koopkracht hebben studenten?

Eigen schuld, dikke rente
Jarenlang was de rente op studieleningen nul procent, omdat het Rijk zelf spotgoedkoop kon lenen. Nu stijgt de rente weer – ook voor studenten. Laat studenten geen rente betalen over hun studieschulden, zeggen sommige partijen. Maar dat kost de schatkist miljarden.

“…verzoekt de regering de rente op studieleningen permanent op 0% vast te stellen…”

Deze motie kwam in stemming toen het kabinet nog niet was gevallen. Verkiezingen waren ver weg.
De motie.

Rente voor de pechstudenten
Kan de rente misschien wél omlaag voor de pechgeneratie die geen basisbeurs kreeg? Dat kost al gauw miljarden euro’s. Geef gewoon minder belastingvoordeel aan kenniswerkers, oppert de motie, dan is het wel te betalen.

“…verzoekt de regering om de rente voor alle studenten die onder het leenstelsel vielen komend jaar te bevriezen op het niveau van 2023…”

Het is helaas niet mogelijk om de rente voor deze groep te bevriezen op 0,46 procent, heeft het kabinet inmiddels laten weten. Omtzigt stemde opvallend genoeg tegen. Het was zijn eigen voorstel om expats minder belastingvoordeel te geven en zo de rente op studieschulden te dempen, maar ‘bevriezen’ gaat hem te ver: dat valt niet te betalen.
De motie.

You are rich, right?
Onder bepaalde voorwaarden kunnen Europese studenten hier studiefinanciering krijgen. Dus hebben ze ook recht op een aanvullende beurs, als het inkomen van hun ouders onder een bepaalde grens blijft.

Maar misschien zijn die ouders in eigen land rijk genoeg. Dan kunnen we het recht op een aanvullende beurs inperken voor deze internationale studenten, overweegt een deel van de Kamer.

“…  verzoekt de regering om te onderzoeken … hoe het mogelijk is om bij de aanvraag van de aanvullende beurs rekening te houden met of ouders in het land waar ze een inkomen verdienen tot de middeninkomens behoren…”

Ik wil ook weleens wat kopen
Maar hoe zit het dan met de koopkracht van studenten hier in Nederland? De huren schieten omhoog, het collegegeld stijgt en boodschappen zijn ook duur. Bij de officiële berekeningen van koopkracht zouden niet alleen gezinnen, tweeverdieners, alleenstaanden enzovoorts aan bod moeten komen, maar ook studenten.

“… verzoekt de regering om de koopkrachtontwikkeling van studenten weer expliciet op te nemen in de officiële koopkrachtberekeningen en om de koopkrachtontwikkelingen mee te nemen in het Nibud Studentenonderzoek…

DUO en discriminatie
Het nieuws sloeg in als een bom: in de strijd tegen fraude met de basisbeurs voor uitwonenden komen bijna alleen studenten met een migratieachtergrond in beeld. Er lijkt sprake van discriminatie bij de DUO-controles.

“Wij denken dat Achmed hier niet woont”
Een van de problemen bij de opsporing lijkt het dubieuze ‘risicoprofiel’ dat de fraudejagers hanteren.
“… verzoekt de regering om totdat meer duidelijk is over de werkwijze van DUO de fraudesignalering te beperken tot steekproeven en te stoppen met het gebruik van risicoprofielen…”

Dat gaan we rechtzetten
DUO verliest een op de vier rechtszaken over fraude met de uitwonendenbeurs. Maar heeft de rest dan gefraudeerd? Misschien niet, want DUO heeft geen hard bewijs nodig: een praatje met de buren volstaat. Eenmaal verdacht moeten de studenten zelf met hard bewijs komen dat ze écht onschuldig zijn, en dat lukt niet altijd. Laat DUO met hard bewijs komen, zegt deze motie.
“…  verzoekt de regering om (...) te bezien of het beleggen van de bewijslast bij DUO de positie van uitwonende studenten verbetert…”

Populistisch rechts krijgt nu de steun van VVD, SGP en CDA en behaalt een meerderheid. 
De motie.

Brrrr, wat is het koud in huis
Het kabinet wil niet dat studenten de energietoeslag krijgen voor huishoudens met een laag inkomen. Maar dat standpunt is omstreden, alleen al omdat studenten geregeld rechtszaken winnen en de toeslag dan toch krijgen.

Als ze echt in de problemen komen, redeneert het kabinet, kunnen ze bij hun gemeente aankloppen voor bijzondere bijstand. Maar wanneer springen gemeenten bij? Moeten studenten eerst maximaal lenen bij DUO voordat ze steun krijgen?
“... verzoekt de regering ... te voorkomen dat studenten altijd maximaal moeten lenen voordat zij in aanmerking komen voor individuele bijzondere bijstand...”

Ah toe, een klein bedragje dan?
Studenten wonen vaak kleiner en hebben minder energiekosten. Daarom hebben zij volgens het kabinet geen energietoeslag van 800 euro nodig (het bedrag van 2022). Een deel van de Tweede Kamer vraagt: kunt u dan nadenken over een kleiner bedrag, bijvoorbeeld 250 euro?
“… verzoekt de regering ook studenten mee te nemen in de plannen, bijvoorbeeld door een bedrag van € 250 voor uitwonende studenten (mbo, hbo, universiteit) beschikbaar te stellen…”

De regeringspartijen hielden dit dus tegen. Zo’n regeling is er overigens alsnog gekomen voor dit studiejaar. Uitwonende studenten krijgen 400 euro (terwijl andere huishoudens met een laag inkomen 1.300 euro krijgen).
De motie.

“… en gaat over tot de orde van de dag.”
De verkiezingen voor de Tweede Kamer zijn op woensdag 22 november. Succes met je keuze!

Over de selectie van motie en amendementen: we hebben vooral, maar niet uitsluitend, gekeken naar stemmingen die de vier coalitiepartijen VVD, D66, CDA en ChristenUnie verdeelden. Vaak stemden ze immers als één blok, vanwege de compromissen in het regeerakkoord, en dan kun je hun eigen mening minder goed zien.

Dat geldt bijvoorbeeld voor de terugkeer van de basisbeurs en de compensatie voor pechstudenten: oppositiepartijen wilden meer, terwijl de regeringspartijen de rijen gesloten hielden. Zulke onderwerpen hebben we overgeslagen.