Discussie over genderneutrale toiletten: “Mannen mogen toilet behouden, maar vrouwentoiletten zijn verwijderd”

Een poppetje, met een broek aan het linkerbeen en een rok bij het rechterbeen. Vielen jouw ogen al op de nieuwe wc-bordjes van Saxion? Binnen alle Saxion-gebouwen zijn genderneutrale wc’s gerealiseerd. Saxion koos ervoor om op wc-locaties, naast mannen- en vrouwentoileten, geen nieuw derde toilet te creëren. Zoals je bijvoorbeeld in gemeentehuizen vaak ziet. Er zijn vaak drie keuzes: mannen, vrouwen, genderneutraal. 

Bijna overal waar genderneutrale wc’s kwamen op Saxion, bleven twee toiletten bestaan en werd het vrouwentoilet een genderneutraal toilet. Op zeer beperkte plaatsen werd een mannentoilet, van de twee wc-ruimtes, een genderneutraal toilet.

De grootste groep genderneutrale toiletten was eerder dus vrouwentoilet. Dat zorgt voor debat. Sommige vrouwen zeiden bijvoorbeeld openlijk: waarom moeten wij vooral onze toiletten inleveren? En de mannen veel minder? Is dit niet een bevestiging van de mannelijke dominantie? 

Twittergescheld
De luidste vrouwelijke tegenstem was online en anoniem. Femme Fatara is een twitteraccount-naam. De persoon erachter lijkt een feministische inborst te hebben. 

Ze stuurde een fototweet - met bijschrift - de wereld in. Die werd bijna 125 geretweet en 250 keer geliked. De boodschap: “Een vriendin stuurde mij een foto van de toiletten in Saxion Hogeschool Enschede. Regelrechte vrouwenhaat. Mannen mogen hun toilet behouden, maar vrouwenruimtes worden verwijderd.’’ 

De persoon achter het account wil anoniem blijven. “Ik heb niet zo’n trek in een heksenjacht op Saxion.” De persoon vertelt verder: “Ik heb zelf een klacht ingediend bij Saxion Deventer om de toiletkeuze. De foto die ik twitterde is van een vriendin die in Enschede studeert.’’ Ook die vriendin wil anoniem blijven, ze is evengoed bang voor negatieve reacties op school, als ze zich uitspreekt.

Scheldpartij
Op internet zijn die heftige reacties er al. Ene Max stuurt de meest felle en ongepolijste reactie, onder Femme Fatara’s foto: “Waar de fuck lopen we eigenlijk over te janken? Ga godverdomme gewoon naar de WC en rot dan weer op, it ain’t that hard.” Twitteraar Asrias schrikt ervan, en lijkt komischer en beschaafder te willen zijn. “Ik zou steevast de mannen-wc inlopen. Ik geen privacy, dan zij ook niet.” 

Studenten en docenten van zowel Saxion-locatie Enschede en Deventer bevestigen dat er in de school discussies zijn over de indeling. Saxion-woordvoerder Steffi Riethorst bevestigt dat bezoekers bij Saxion hun ongenoegen meldden én dat Saxion de polemiek op Twitter erover meekreeg. “Al betrof het één vraag van één student. Ook hebben we daarnaast een klacht ontvangen.’’ 

Collega-woordvoerder Karin Effing legt uit hoe Saxion tot deze indeling kwam. “Saxion wil dat niemand zich uitgesloten voelt. Sinds vorig jaar zijn zodoende, in Saxion-gebouwen, op een aantal plekken genderneutrale toiletten gerealiseerd.’’ Hoeveel, eigenlijk? “Het gaat om 24 toiletten van de in totaal 315 toiletten binnen alle Saxion-gebouwen. Momenteel zijn er daarmee op alle locaties en op iedere verdieping genderneutrale toiletten. Daarvoor zijn in eerste instantie - en doorgaans - een aantal bestaande damestoiletten omgebouwd, een enkele keer betreft het dus een herentoilet."

Waarom is er geen nieuw en derde toilet in het leven geroepen, zoals in gemeentehuizen en andere hogescholen? Steffi Riethorst: “Om op relatief korte termijn genderneutrale toiletten bij Saxion te kunnen waarborgen, zijn nu toiletten omgebouwd. Aangezien damestoiletten bouwkundig makkelijker aan te passen zijn naar een genderneutraal toilet, is gekozen om meerendeel damestoiletten om te bouwen. Bij herentoiletten zijn urinoirs, dan zijn ruimtes vaak niet af te sluiten van elkaar. Voor de korte termijn is vanuit praktisch oogpunt dus gekozen om enkele damestoiletten om te bouwen naar ook genderneutrale toiletten.''

Docenten en studenten
Wat vinden docenten en studenten? We ‘bevroegen’ twee vrouwen, twee mannen en twee non-binaire wc-bezoekers.

Kirsten Hofman, vrouwelijke docent Creative Business: “Ik snap de behoefte voor dit toilet heel goed. Wij hebben bijvoorbeeld binnen onze opleiding, bij mijn weten, zes mensen die genderneutraal zijn. Vier procent van de Nederlandse bevolking is genderneutraal. Voor hen moeten er wc's zijn!’’

Stephan Corporaal, lector Human Capital. “Ik kreeg de discussies wel mee. Best pittig. Mensen zien iets veranderen, dat brengt soms eerst discussie en daarna komt meestal gewenning. Ik hoop dat dat ook hiervoor geldt. Een genderneutraal toilet is humaan en de eerste erkenning in je gebouw voor de groep. Perfect!’’ 

Al had de uitvoering anders gekund, denkt hij: "In het beste scenario maak je een extra derde toilet. Indien dat niet kan was een fifty-fifty verdeling, van man- en vrouw-toiletten die worden omgebouwd, beter geweest. Dan is er een gelijkheidsprincipe.''

Fysio-student Jeroen Koopman: “De intentie is goed. Als Saxion nu denkt: ‘je kan het nooit voor iedereen goed doen’, snap ik het goed. Misschien moet er toch hier en daar een derde toilet-keuze komen.’’

Groot woord
Onderwijs-assistente Romee Klein Wolderink wil het niet over haar geslacht hebben, in de discussie: “Maar vrouwen die dit nu mannelijke dominantie noemen… Ja, dat vind weer een heel groot woord. Uiteindelijk denk ik dat de mening van LGBTQIAP-gemeenschap doorslaggevend moet zijn. Ik kan mij lastig verplaatsen in wat ze fijn zouden vinden. Daar gaat het toch om?’’

Mensen uit de genderneutrale Saxion-doelgroep geven aan bang te zijn voor negatieve reacties als ze in dit stuk aangeven genderneutraal te zijn. Sam Oliveira is non-binair en wil wel openlijk reageren: "Een genderneutraal toilet moet een derde alternatief zijn, waar iedereen terecht kan die zich op een mannen of vrouwen-wc niet thuisvoelt. De doelgroep is namelijk niet gendernormatief, wil niet kiezen tussen man en vrouw. Is het in dat licht niet vreemd en wat eng deze wc-keuze genderneutraal te noemen?’’ 

Doordat er twee keuzes zijn op Saxion-locaties, kan iemand die het genderneutrale toilet uitloopt nóg als vrouw gezien worden. Omdat er twee toiletten zijn, kan het genderneutrale toilet ook een deeltoilet van die groep met vrouwen lijken. Als er twee keuzes zijn, is een toilet dan wel echt genderneutraal? “Precies dat kun je je afvragen.’’

Een tweede student die non-binair is en reageert, wil op het laatst toch anoniem blijven: “Hier zit ik dus erg mee. Een toilet lijkt iets kleins. Maar als ik eruit kom wil ik door mijn omgeving juist niet als vrouw gezien worden, dat kan nu juist goed gebeuren. Een wc uitlopen kan mij nu hetzelfde gevoel geven als in de spiegel kijken en dat ik dan mijn lichaam haat. Sorry dat ik het zeg, maar de keuze stoort mij.’’

Alles open
Docente Hofman heeft, wie weet, de oplossing. "Zou geen enkel geslacht op al die deuren de oplossing zijn? Binnen sommige Saxion-vleugels en verdiepingen?’’

Zo denkt Romee Klein Wolterink er ook over: ,,Gooi alles lekker open. Dus niet vrouw, genderneutraal, en mannen apart. Nee, overal hetzelfde bordje. Dan ben je dat hokjesdenken ook kwijt.’’ Sam Oliveira: “Precies. Net als bij het toilet in je eigen huis.’’

Gaat Saxion na de klachten en opmerkingen iets veranderen? Riethorst geeft aan dat Saxion voorlopig de indeling zo houdt, maar er komt een evaluatie. “Straks, bij onze toekomstige verbouwplannen, wordt gekeken hoe we nieuwe genderneutrale toiletten kunnen realiseren.’’ Deze verbouwplannen worden binnenkort voorgelegd aan het College van Bestuur.