Voorzichtigheid of zelfcensuur

Wat Paty in zijn lessen wel deed, doet Saxion-docent geschiedenis Paul Hilferink niet. Hilferink zegt in een interview met SaxNow dat hij de Charlie Hebdo-uitgave met de omstreden Mohammed-cartoons in zijn bureaulade heeft liggen, maar hij laat die toch maar niet zien aan zijn studenten. “Tot nu toe kan ik de inhoud ook gewoon vertellen, zonder de afbeeldingen te laten zien”, zegt hij.

"Bespreek de aanslag"

De moord op Paty was voor promovendus onderwijsfilosofie Saro Lozano Parra (Universiteit Leiden) reden een oproep te doen in dagblad Trouw: Bespreek de aanslag op leraar Paty in elke les, niet alleen in burgerschap. “Uit onderzoek blijkt dat steeds meer docenten zogenaamde sensitieve onderwerpen steeds minder behandelen in de klas”, stelt hij. En dat is volgens hem kwalijk, want het onderwijs kan niet om dit onderwerp heen. “Als een leerling voor ‘vuile homo’ wordt uitgemaakt in je klas, dan moet je daar ook over spreken.”

Maar het is niet gek dat docenten twee keer nadenken voordat ze de bewuste cartoons laten zien. Want waarom het risico nemen dat een student aanstoot neemt of erger? In deze tijd van social media en online lessen is het risico nog veel groter. Voor je het weet word je als docent opgenomen en krijgen die beelden, los van context, een eigen leven in extremistische subgroepen.

Maar staat voorzichtigheid dan gelijk aan zelfcensuur?

Hilferink heeft hier over nagedacht: hij vindt dat de afbeeldingen in een vrij land als Nederland getoond kunnen worden, maar kiest ervoor om ze achter de hand te houden en het onderwerp bespreekbaar te maken. Op een ‘neutrale manier’: “Is het dan zelfcensuur? Dat denk ik niet. Het is gewoon mijn functie om te werken in dienst van de overheid.” Want, zegt hij, met een groep studenten van divers pluimage is een veilige omgeving enorm belangrijk.  

We raken hier een gevoelig thema, want je kunt ook zeggen: toon de Mohammed-cartoons in de klas, juist nu. Minister Sander Dekker (Rechtsbescherming) kreeg die stelling in een aflevering van WNL op Zondag voor de kiezen. Hij pareerde: “We staan voor de vrijheid van meningsuiting. En dan moet je aan leraren vragen: wat vind jij de beste manier om deze discussie aan te zwengelen. Dan past het niet om te zeggen dat iedere leraar de cartoons in de klas laat zien.”

Dekker heeft hier gelijk. Nee, we mogen en willen niet zwichten voor fundamentalisme. Maar, dat geeft op geen enkele manier de verplichting om die gewraakte cartoons te pas en onpas uit de bureaulade te halen. Die afweging ligt bij de docent zelf, want die maakt de keuze: dit materiaal gebruik ik wel en dit materiaal gebruik ik niet. De instelling achter de docent heeft wel een plicht. Die moet de docent steunen, zoals Saxion deed met de vlag halfstok.

Met het (hoofd)redactioneel commentaar wil SaxNow de discussie op inhoud aanjagen. Reageren of zelf een onderwerp aansnijden? Dat kan op onze socials of mail: [email protected]