Van trots naar schuldgevoel, Ruslana vertelt hoe het is om een Oekraïense student in Nederland te zijn

Ruslana Bosakevych twijfelt niet als SaxNow haar vraagt voor een interview. Ze wil graag woordvoerder zijn van de Oekraïense gemeenschap om het verhaal te vertellen. Want heel de wereld moet zien hoe een soeverein land, met een trots Europees volk, slachtoffer is van een macaber geopolitiek spel. En hoe de oorlog de toekomst van haarzelf, haar generatie en haar land op het spel zet. “Dit is wat ik kan doen”, zegt ze. “Bewustwording creëren. De hele wereld moet zien hoe Oekraïne vecht. Voor de eigen veiligheid, maar ook voor Europa.”

Ze draagt de Oekraïense kleuren dichtbij haar hart, want ze is trots op haar land. En op haar ouders, die in een voorstadje van Kyiv zitten. “Een familielid, die bij de politie werkt, belde toen Putin bekend maakte dat hij de oost-Oekraïense gebieden in de Donbas, Luhansk en Donetsk, als onafhankelijke staten erkende. ‘Vertrek uit Oekraïne, want er komt oorlog aan’, zei hij. Maar mijn ouders bleven om het land te verdedigen.”

Uiteengespatte dromen

Twee dagen na de toespraak van Putin, op 24 februari, rolden de Russische tanks de grens over. Ruslana werd wakker in een nieuwe werkelijkheid, zegt de tweedejaars. “Mijn tijd hier in Enschede is de gelukkigste uit mijn leven. Ik studeerde graag, ging uit, maakte vrienden. En ik had dromen. Om een minor te volgen in Canada of Denemarken, om een paar jaar werkervaring op te doen en dan terug te gaan naar Oekraïne, misschien om mijn eigen bedrijf te beginnen.”

Die toekomst is onzeker, ligt misschien in duigen. Voor haar studie op Saxion is ze afhankelijk van haar ouders. Die hebben een bouw/constructiebedrijf, maar dat ligt nu op z’n gat. “Sterker, mijn vader heeft de materialen die hij voorschoot gedoneerd aan de verdediging van Kyiv. Er komt geen geld binnen.” Dat maakt haar situatie uiterst onzeker. “Ik woon met een kennis in een flat, maar de huur is ineens veel te hoog.” Inkomsten heeft ze nu niet. Kijkt ze iets verder vooruit dan een paar dagen of weken, dan maakt ze zich zorgen. “Hoe betaal ik het collegegeld in juni/juli? Ik heb echt geen idee…”

Trots land

Ruslana praat met moeite over haar eigen problemen en zorgen, het moet gaan over het onrecht dat haar land en de mensen daar wordt aangedaan, vindt ze. Want Oekraïne is een trots land. De verhalen horen we vaker, dat Oekraïne misschien de belofte uit 1994 niet had moeten geloven. Toen gaven ze Sovjet-kernwapens op, met de afspraak dat Rusland de onafhankelijkheid van het land zou garanderen. Of de Maidan-revolutie in 2014, toen het volk aansluiting bij Europa eiste en de Russisch gezinde president Janoekovyts liet aftreden. Daar was ze als 10/11-jarige bij, vertelt Ruslana. “Ook wij gingen het plein op te protesteren en onze stem te laten horen: omdat we bij Europa horen.”

In Enschede heeft ze tal van internationale vrienden, met wie ze over de situatie praat. Die komen ook uit Syrië en Palestina en voor die conflictgebieden is veel minder aandacht. “Ik begrijp dat ze dat zeggen, en ben het er ook mee eens”, zegt Ruslana. “Maar dit is mijn strijd, hierover moet ik me uitspreken.”

Allemaal slachtoffer

Ze spreekt ook Russische en Wit-Russische studenten, sommigen zijn vrienden van haar. Maar Ruslana heeft er wel moeite mee dat de Nederlandse regering en haar onderwijsinstelling deze studenten allemaal als slachtoffer van het regime van Putin behandelen. “Er zijn studenten die zich voluit uitspreken tegen Putin en deze oorlog, en we hebben Russische studenten die meedoen met onze hulpacties op Saxion voor Oekraïne”, zegt Ruslana. “Tegelijk denk ik, hun steden thuis worden niet aangevallen, zij kunnen hun familie gewoon blijven bezoeken, desnoods via Azië. En voor ons… wij weten niet hoe de dag van morgen eruit ziet.”

Dat is een onwerkelijk gevoel voor de studente, een gevoel dat ze plaats probeert te geven. En dat lukt niet als ze een appgroep opent waarin een Russische student post: ‘Don’t be so pessimistic’, of het lijden van de Oekraïners in twijfel wordt getrokken. “Wat wil je dan, dat wij optimistisch zijn over deze oorlog? En uiteindelijk is het niet Putin die eigenhandig bommen gooit, maar zijn het Russische soldaten, in Russische tanks.”

Van dag-tot-dag

In deze vervreemde wereld probeert Ruslana, net als de andere 75 Oekraïense studenten op Saxion, de dagen door te komen en het beste te doen. Vandaag staat een toets op de rol. Maar hoe lang zingt ze het nog uit met het geld? Moet ze een tussenjaar nemen en in een land gaan wonen waar het leven wat goedkoper is, bijvoorbeeld Polen waar ze een familielid heeft? “Waar we eerder dromen hadden, leven we nu van dag-tot-dag.”

Maar ze is blij met de hulp vanuit Saxion. Ze voelt zich gehoord, krijgt de ruimte om zich uit te spreken en de hulpactie op te zetten. “Dat had ik niet verwacht van een onderwijsinstelling.”

Docenten benaderen haar: ben je oké? “Ook docenten van eerder, die ik niet heel goed ken. Dat is fijn.” Saxion gaf deze week een waardebon voor de Jumbo, zodat ze in ieder geval op de korte termijn eten kan halen. De hulpacties, zowel in Deventer als Enschede, slaan aan. De dekens, het ingeblikte voedsel en andere goederen, ze gaan naar daar waar het ’t meest nodig is. De organiserende studenten krijgen filmpjes doorgestuurd uit Oekraïne, waar de goederen afgegeven worden.

En toch blijft dat schuldgevoel: ik ben hier en zij zijn daar. “Ik hoef geen medelijden, maar ik wil mijn leven en familie terug.” En haar grootste wens op dit moment? Ze herhaalt de woorden van president Zelenskyy: ‘Sluit het luchtruim boven Oekraïne’. “Hoeveel mensenlevens moeten er vallen voordat het Westen ingrijpt? Wanneer leren we van de geschiedenis en trekken we hier de streep? We hebben nú hulp nodig van de internationale gemeenschap.”