Zeven jaar collegevoorzitter Anka Mulder: niet ‘de beste’, maar wél een hele goede hogeschool

Na ruim zeven jaar verlaat je Saxion…
“Voordat je verder gaat, wil je me ruimte geven om eerst zelf iets te zeggen?”

Ja, uiteraard.
“Als je na een lange periode weggaat, dan ga je in die laatste weken over dingen nadenken. Als ik kijk naar de maatschappij, en naar de ontwikkelingen in de Verenigde Staten bijvoorbeeld, dan zie je dat er een waarden-discussie aan het ontstaan is. Over wat waarheid is, en over de vrijheid van onafhankelijk wetenschap. Onderwerpen als diversiteit en inclusie, en democratische waarden – dat zijn zaken die niet politiek waren, maar dat nu wel zijn. En wat in de VS gebeurt, dat komt ook hier overwaaien. In Nederland, maar ook hier op onze hogeschool.

Hoe ga je daarmee om? Dat kan ik ook aan jou vragen, want SaxNow heeft daar als nieuws- en opinieplatform ook mee te maken. Het gaat om de vrijheid van meningsuiting. Ik heb het vaker gezegd: een hogeschool als Saxion staat echt middenin de maatschappij, en deze discussie gaat hier ook spelen. Daar moeten we een positie in bepalen: wat vinden we belangrijk? Dat geldt denk ik ook voor jou?”

Natuurlijk. Voor ons geldt dat we objectiviteit nastreven en ruimte willen bieden voor opinie en debat. Maar wat vind jij dan belangrijk?
“Ik heb geen simpele of pasklare antwoorden. Maar ik denk dat we als gemeenschap hierover moeten nadenken, en een positie moeten bepalen.”

Daarover gesproken, Saxion had na het opheffen van de ‘oude’ Sax geen onafhankelijk nieuwsplatform meer. Op de redactie noemden we je weleens onze ‘geestelijk moeder’, omdat je besloot dat Saxion dit wel nodig had.
“Dat klopt, ik vind het ontzettend belangrijk dat er ruimte is voor onafhankelijke journalistiek en dat we kritiek mogen geven, dat draagt bij aan een levendige gemeenschap en debat. Het schuurde in onze relatie ook wel eens, maar dat moet kunnen. Dat hoort bij een professionele cultuur, net als een sterke medezeggenschap. Daarom is het goed dat SaxNow er is, en Studium Generale – dat mooie en belangrijke programma’s maakt. Maar dat faciliteren is bestuurlijk gezien een makkelijke stap. Die bredere vraag over de positie van de hogeschool in de maatschappij, daar moeten we een antwoord op vinden, denk ik.”

Sigrid Kaag, Kajsa Ollongren…. Anka Mulder? Mijn eerste vraag zou eigenlijk zijn: was je niet graag de politiek in gegaan, misschien als minister of staatssecretaris voor D66?
“Nee, helemaal niet. Ik denk dat ik niet politiek ben. Wel als je politiek definieert als inzet voor het maatschappelijke belang, dan wel, maar van het politieke spel hou ik niet.”

Ben je eerder gevraagd voor een functie buiten Saxion?
“Dat vind ik niet belangrijk om te benoemen. Ik heb geen carrièreplanning. Mijn tweede termijn van vier jaar zou bijna aflopen, en dan sta je open voor andere dingen. Toen het NWO in beeld kwam, was er meteen een klik. Het is een heel andere baan, maar dat maakt het juist weer leuk en uitdagend.

Maar ik ben nu nog volop bezig met het afronden op Saxion. De agenda is hartstikke vol. Ik merk dat het ook wel lastig is, zo’n lang afscheid. Ik heb voor Saxion een maand extra uitwerktijd genomen en dat is toch wel een beetje slepend. Maar de overdracht naar mijn collega’s Richard en Suzan is nu wel klaar, en het is goed dat ik zometeen ook echt vertrek.”

Je begon in 2018, en in de Tubantia en de Stentor zei je dat Saxion ‘de beste hogeschool’ van Nederland moet worden. Is dat gelukt?
“Ineke van Oldeniel (destijds vicevoorzitter van het college van bestuur, red) en ik hebben die ambitie bedacht, om de boel een beetje op te schudden en mensen uit te dagen. Het moest een prikkelend statement zijn. En ik vind nog steeds dat je moet streven om de beste te zijn, zeker als het gaat om onze allerbelangrijkste taak: het onderwijs.

Of het gelukt is om de beste te zijn, dat weet ik niet. Maar Saxion is wel een heel goede hogeschool, eentje die in staat is om in te springen op grote veranderingen. Ik denk dat wel met z’n alleen echt heel trots mogen zijn op de enorme omslag die we hebben gemaakt in de corona-periode, toen de school dicht ging. En er zijn andere dingen waar we echt trots op mogen zijn. De blik naar buiten, de bekendheid die Saxion heeft in de regio en in het land, en de politiek die ons weet te vinden voor werkbezoeken. En natuurlijk het onderzoek, daar hebben we echt grote stappen in gezet.”

En wat is er niet gelukt?
“Er zijn natuurlijk altijd nog dingen te doen. We willen verdere stappen zetten in ons deeltijdonderwijs, en daarvoor moeten we de Parttime School anders organiseren, daar is Suzan mee aan de slag. En we zijn bezig met het verstevigen van onze derde locatie in Apeldoorn. Zo’n pad is hobbelig, maar we zetten mooie stappen. Het is aan het volgende CvB om dat verder uit te bouwen.

En dan zijn er natuurlijk de bezuinigingen. We hebben de afgelopen jaren al zoveel gesproken over de donkere wolken die op ons afkwamen, terwijl we in die tijd veel extra tijdelijk geld kregen. Nu moeten we bezuinigingen, en dat is niet leuk. Maar we staan er als Saxion wel goed voor. We zijn gewoon financieel gezond. Dat we afscheid moeten nemen van collega’s met tijdelijke contracten, is gewoon pijnlijk. Maar we zijn wel ‘in control’.

Daarmee is dit wel een goed moment voor mij persoonlijk om afscheid te nemen. Deze hogeschool laat ik zonder zorgen achter.”

Je opvolger is al bekend: Inge Grimm. Zij is op dit moment collegevoorzitter bij Windesheim. Je kent haar goed? Wat geef je haar mee?
“Ik hoop vooral dat Inge hier veel plezier gaat hebben. We kennen elkaar een beetje, maar niet heel erg goed, hoor. Ik denk dat Saxion heel blij mag zijn met Inge als collegevoorzitter. Ze heeft veel ervaring en de opleidingen op Windesheim doen het heel goed, dus ze heeft ook echt wat te brengen.”

Je hebt je hard gemaakt voor het praktijkgerichte onderzoek op Saxion en hogescholen. Blijft die focus ook nu je weggaat?
“Allereerst, mensen denken vaak dat ik me zo inzet voor het onderzoek. Dat is ook zo, maar de kerntaak van een hogeschool is het onderwijs. In mijn vorige baan, bij de TU Delft, had ik bedrijfsvoering en onderwijs in de portefeuille, dus het is niet zo dat ik alleen aandacht voor onderzoek zou hebben, integendeel. Het is een klein onderdeel van wat Saxion doet.

Maar je ziet ook dat het onderzoek nu op de kaart staat, en dat Saxion dat heel goed doet. We werken veel samen met de UT en met het bedrijfsleven in de regio. Onderzoek is geen nevenactiviteit, en dat moet ook niet. Het onderzoek moet onderdeel zijn van het onderwijs en vice versa. Om die reden hebben we ook gekozen om geen instituten op te richten voor het praktijkgerichte onderzoek. We willen een directe koppeling met het onderwijs.”

Maar als je hier de gang oploopt, en je vraag studenten: ‘wat is een lectoraat?’, dan zal maar een enkeling een idee hebben.
“Dat is misschien zo, maar op de universiteit weet ook niet iedere student wat een leerstoel is, terwijl onderzoek daar nog veel belangrijker is. Het heeft ook te maken met de doelgroep. Veel studenten zijn zestien of zeventien jaar als ze op het hbo komen. Hartstikke jong nog. En ze blijven vaker bij hun ouders wonen dan de universitaire student. Het is lastig om die student te bereiken.

Maar het onderzoek is op Saxion wel degelijk verbonden met het onderwijs. Bijvoorbeeld in het Smart Solutions Semester, waar studenten opdrachten uitvoeren voor lectoraten of daarmee werken. En docenten die ook onderzoek doen, nemen dat mee in hun onderwijs.

Een onderzoeksgroep heeft een heel andere cultuur als een docentengemeenschap. Ik denk dat die wisselwerking en kruisbestuiving heel goed is voor de kwaliteit van het onderwijs. Het onderzoek helpt ook om de blik naar buiten te richten. Maar er zijn zeker nog stappen te zetten. Neem de Centrale Medezeggenschap, daar zitten nu vooral docenten in, maar bijna geen onderzoekers. Ik denk dat het goed is als ook daar het onderzoeks-geluid gehoord wordt.”

Waar ben je trots op?
“Ik ben trots op onze positie in de regio, en ik denk dat ons zelfbewustzijn is gegroeid. Niet dat we arrogant zijn ten opzichte van anderen, maar dat de ramen en deuren open staan, naar bedrijven, de UT, het ROC, en dat we daar heel zelfbewust in staan. Dat is niet mijn prestatie, dat hebben we met z’n allen gedaan.”

Er zijn natuurlijk ook dingen niet goed gegaan. Zijn er momenten geweest dat je dacht ‘is dit nog wel een leuke baan’?
“Het is natuurlijk niet iedere dag een feestje. Ik zou willen dat ik wat meer Tefal had, dat dingen wat makkelijker van me afglijden, want ik trek me dingen best wel aan en ik voel me verantwoordelijk. En dit is niet altijd een makkelijke baan.

Eén moment greep me enorm aan. Dat was de situatie met de Oekraïense studenten, toen de inval begon. We organiseerden een bijeenkomst met ze, om die studenten te steunen.  Meer nog dan corona. Toen kwamen we als bestuur in de regelstand. Los van dat het een verschrikkelijke periode was voor veel docenten en medewerkers, was dat bestuurlijk goed te organiseren. Maar die Oekraïense studenten op Saxion, dat was heel heftig.”

Je hebt twee jaar geleden ingegrepen op de meerjarenbegroting van Saxion, omdat de Raad van Toezicht ontevreden was met de toekomstscenario’s. Je collega Jan Willem Meinsma haalde je van zijn AFAS-portefeuille en hij verliet niet veel later Saxion.
“Ik weet niet of dat AFAS-besluit nou zo zwaar was. We zijn een bestuur van drie mensen, en soms moet je als voorzitter een knoop doorhakken. Dat doe ik dan. Dat was overigens ook in een goed gesprek.

Dit afscheidsinterview is, denk ik, niet de plek om alle dilemma’s van de afgelopen jaren naar boven te halen. Maar als het gaat over mijn stijl: ik denk dat ik een ervaren crisismanager ben. Dilemma’s rondom mensen, of gevoelens van mensen of ruzies in teams, dat is moeilijker. Als ik een beslissing heb moeten nemen, dan probeer ik altijd om mensen met opgegeven hoofd te laten gaan. Ik probeer dat respectvol, inhoudelijk en objectief te doen, met aandacht voor de mensen. Ik hoop dat ik daarin ben geslaagd.”

Je vroeg me in het begin over politiek. Waar ik echt een hekel aan heb zijn politieke organisaties. Waar 1-op-1 dingen worden geregeld via de achterdeur. Met onduidelijke regels en rollen. Dat vind ik echt heel slecht, in zulke organisaties lekt de energie weg en daar worden mensen ongelukkig in, behalve de mensen die winnen. Ik heb me ervoor ingespannen dat Saxion geen politieke organisatie is. Daar zal ik niet overal in zijn geslaagd, want je ziet ook niet alles. Maar daar heb ik me wel voor ingezet: open relaties en eerlijk zijn.”

Je hebt op dit moment de protesten tegen de bezuinigingen in het hoger onderwijs. Daar heb je je over uitgesproken.
“Ik vind de bezuinigingen op het hoger onderwijs niet goed, en daar heb ik ook tegen geprotesteerd. Ik ben wel blij dat de langstudeerboete van tafel is, vooral voor de studenten. En ik ben ook blij dat er voor hoger onderwijs in een aantal regio’s, waaronder Twente, een uitzondering wordt gemaakt op de Wet internationalisering in balans. Dat gaat voor Saxion verschil maken. Maar het is belangrijk om aandacht te houden voor de hoger onderwijsbegroting.”

Die stakingsestafette, had Saxion daar niet wat meer kunnen doen? Misschien kunnen zeggen, we leggen het werk echt neer?
“Misschien. Als college van bestuur hebben wij ook deelgenomen aan het protest. Maar als je kijkt naar de gemeenschap op Saxion en andere hogescholen, dan zie je ook dat veel mensen niet bereid zijn om te staken. Die hebben wij ook. Dus ik denk dat we een goede weg hebben gekozen om aan beide geluiden ruimte te geven.”

Voor jou persoonlijk, ga je Deventer verlaten?
“Nou, dat denk ik niet. Mijn nieuwe werk zit in Den Haag en Utrecht. Den Haag is wel te ver om iedere dag te bereizen. Maar het bevalt ons hartstikke goed in Deventer en we wonen hier leuk, en mijn man heeft na al die jaren veel reistijd nu werk hier in de buurt. Het is wel ons streven om hier te blijven, dat gaan we proberen.”

Kijk je uit naar je nieuwe baan?
“Ja. Nieuw werk is ook gewoon leuk. Als je begint, dan ben je nog helemaal fris en schieten de ideeën je te binnen. En ik kijk er naar uit om nieuwe mensen te leren kennen, nieuwe gesprekken te voeren. En te kijken wat je daar kunt bijdragen.

Ik zal Saxion enorm missen, dat is duidelijk. De mensen, het werk – deze hogeschool zit in mijn hart. En tegelijkertijd heb ik veel zin in mijn nieuwe baan.”