Griselda Visser Molemans dwingt erkenning voor de ‘troostmeisjes’ af; Amsterdam krijgt monument

Ze is ‘heel blij’ met de komst van het monument, want het wordt een tastbare erkenning voor de vrouwen die tot prostitutie werden gedwongen. Dat is ook nodig, want dit is een inktzwarte pagina in de geschiedenis, aldus de docent die onder haar tweede naam Molemans publiceert. In haar boek Levenslang Oorlog (2020) berekende ze dat er in de voormalige Nederlandse kolonie minimaal 70.000 vrouwen en meisjes door Japanse militairen tot prostitutie zijn gedwongen. In heel Zuidoost-Azië ging het om minimaal een half miljoen slachtoffers, die 35 landen vertegenwoordigen, waaronder de Verenigde Staten, Australië, de UK en Duitsland.

Het werkelijke aantal slachtoffers ligt veel hoger dan tot dan toe werd aangenomen, zegt Molemans. “In een officieel rapport stelde de Nederlandse overheid in 1994 dat er minimaal 65 en waarschijnlijk 300 vrouwen zijn misbruikt in Nederlands-Indië.” Ze had grote twijfels bij die claim, en uit haar onderzoek komt een heel ander beeld naar voren. Over de toedracht van dat officiële rapport heeft ze geen twijfels: “Nederland was en is bang voor schadeclaims. En heeft altijd de handelsbetrekkingen met Japan voorrang gegeven.”

Rijkelijk laat

Het monument in Amsterdam is voor haar een belangrijke erkenning voor de duizenden slachtoffers, hoewel het ook rijkelijk laat is. “Nog maar een paar van hen zijn in leven”, zegt ze. “Voor al die andere jonge vrouwen is er nooit erkenning geweest.” En dat heeft diepe wonden achtergelaten. “De slachtoffers zijn zwaar beschadigd uit de oorlog gekomen. Aan hun kinderen hebben ze een diep trauma en schaamte doorgegeven.”

De docent, die naast haar werk bij Saxion als onderzoeksjournalist werkzaam is, wil meer bewerkstelligen dan alleen erkenning. In het onderzoek voor haar boek, waarbij ze wereldwijd archieven doorspitte, ging ze op zoek naar de geldstromen. Want het geld dat de bordeelbezoekers voor de jonge vrouwen betaalden, werd bij twee Japanse oorlogsbanken gestort, om zo de strijd te financieren. Molemans publiceerde haar bevindingen bij het onderzoeksplatform Follow the Money, waarin ze berekende dat Nederland – naar huidige prijzen – 156,2 miljoen euro verdiende door het confisqueren van het dwangbordeelgeld bij een van de oorlogsbanken. 

Ook het Koninklijk Huis profiteerde, zo toonde ze aan. In 1947 bezaten koningin Wilhelmina, prinses Juliana, prins Bernhard en hun vier dochters aandelen in de Nederlandsche Handel-Maatschappij (NHM), waar een deel van het geliquideerde Japanse vermogen naar werd overgeboekt.

Kamervragen

Het Tweede Kamerlid Pieter Omtzigt stelde naar aanleiding van de publicaties kamervragen aan de verantwoordelijke ministers: premier Rutte en de ministers Kaag en Hoekstra, over de rol van Japan, maar ook over de rol van Nederland en het Koninklijk Huis. Die vragen zijn nog niet beantwoord: de ministers hebben meer tijd nodig. 

Molemans vindt dat het ‘gestolen’ geld terug moet naar waar het hoort: de slachtoffers. “Dat Nederland een gecalculeerd spel van uitstel speelde, doet daar niets aan af”, zegt ze. “Daarbij is de schuld van de staat overerfbaar op de nazaten van de slachtoffers. Net als het leed dat is aangedaan: niet alleen deze vrouwen zijn slachtoffer, maar ook hun families en gezinnen.” Ze wil dat de Nederlandse overheid de slachtoffers zo snel mogelijk compenseert. “Je kunt al voorspellen hoe het gaat: als er geen directe slachtoffers meer zijn, dan verdwijnt de urgentie.”

Een mooie stap zou zijn als niet alleen Amsterdam, maar ook andere steden een gedenkmonument plaatsen. “Ik werk nu grotendeels in Enschede en woon in Bad Bentheim. Hoe mooi zou het zijn als in beide steden ook een monument zou komen”, zegt ze.