Handreiking moet houvast bieden in tijden van ChatGPT: Niet verbieden, maar integreren
Ai, ai, ai, wat gaat AI hard, kopte techmagazine Bright vorige week nog over de stormachtige ontwikkeling van kunstmatige intelligentie. Ook in het onderwijs is het een van de meest veelbesproken ontwikkelingen, waar zowel met vrees als vreugde naar wordt gekeken. Vooral de impact op toetsing zorgt voor vragen. Om academies houvast te bieden komt Saxion nou met een handreiking ChatGPT, inclusief stappenplan voor opleidingen. “Dit is ook een eerste aanzet om in gesprek te blijven.”
Ook op Saxion zorgt de razendsnelle opkomst van AI-toepassingen al langer voor vraagtekens. Net voor de kerstvakantie meldden de eerste examencommissies zich met de vraag wie er van ChatGPT had gehoord, en wat de impact zou zijn op de toetsing, zegt Annemieke Bosshardt van OSS, onder wier leiding de nieuwe handreiking (link voor medewerkers) is opgesteld.
Na de kerstvakantie was er volgens haar een bijeenkomst met alle voorzitters van die commissies, waarin de impact op korte en lange termijn werd verkend. Ook hield Saxion eerder dit jaar al een debat onder leiding van lector Steven Dorrestijn waarin de ethische kanten van ChatGPT werden besproken. De uitkomst van alle gesprekken en verkenningen is volgens Bosshardt duidelijk. “De impact is onmiskenbaar, en dit is here tot stay, dus we zullen ons ertoe moeten verhouden.”
Dat is ook wat Saxion met dit document beoogt, wordt bij het lezen al snel duidelijk. De handreiking dient om academies handvatten en aanknopingspunten te bieden in het doordenken van de impact van ChatGPT en het doordacht integreren ervan. Het is dus geen set met regels, maar bovenal een aanwijzing over de omgang met dit relatief nieuwe fenomeen.
"Dit is here to stay, dus we zullen ons ertoe moeten verhouden."
Vraagstukken
Er zijn namelijk nogal wat grote vraagstukken. Hoe verhouden studenten zich tot de nieuwe technologie? En daarmee docenten? En vooral, wat betekent dit voor de toetsing?
Zeker is in ieder geval dat Saxion niet kiest voor een verbod op het gebruik van ChatGPT, maar voor het integreren daarvan. Zo valt in het stappenplan voor opleidingen te lezen dat het gebruik van ChatGPT is toegestaan, maar dat die, en daar zit de kneep, altijd voorzien moet zijn van correcte bronvermelding. Het aanbieden van werk van ChatGPT als eigen werk, zonder volledige en correcte bronvermelding, wordt gezien als plagiaat – een vorm van fraude.
Saxion wil graag dat studenten niet alleen leren omgaan met ChatGPT, maar ook uitkomsten via ChatGPT op waarde leren schatten. ‘Dat vraagt een kritische, onderzoekende houding met betrekking tot de gegeneerde output, die overtuigende misinformatie kan bevatten.’ Maar het genereren van de juiste antwoorden vraagt ook om het stellen van de juiste vraag; de kwaliteit van de vraag bepaalt de kwaliteit van het antwoord. Die vaardigheden moeten volgens de handreiking terugkomen in het curriculum.
Onderschat en overschat
Voor docenten geldt dat Saxion graag wil dat zij op zijn minst een idee hebben van wat ChatGPT kan, om zo te begrijpen wat de impact ervan is. De mogelijkheden worden vaak onderschat, maar net zo goed overschat. ‘Het is een feilbare machine die niet zelf denkt, maar statistisch woorden aan elkaar rijgt op basis van prompts.’
Plagiaatdetectie op het gebruik van ChatGPT is nog altijd niet heel betrouwbaar. Dat heeft gevolgen voor de manieren van toetsen. Bestaande ‘take-home-toetsen’ die voornamelijk uit geschreven tekst bestaan, zullen ofwel op locatie moeten worden afgenomen, of aangepast moeten worden bijvoorbeeld. Het stappenplan voor opleidingen (zie kader) bevat verder concrete tips over hoe docenten/examinatoren kunnen controleren of de huidige toetsing ChatGPT-proof is, zoals bijvoorbeeld door opdrachten of vragen zelf in te voeren in ChatGPT.
Volgens Bosshardt is de handreiking verspreid onder academiedirecteuren, onder voorzitters van examencommissies, in de Community of Practice en via MijnSaxion. In diezelfde Community of Practice, dat ze omschrijft als het Saxion-brede kanaal om kennis op te doen en van elkaar te leren, worden werkende voorbeelden gedeeld. De academie SCE heeft bijvoorbeeld laten zien hoe ze een integrale impactanalyse ChatGPT/AI hebben uitgevoerd, en op 24 april zal een docent van ACT tonen hoe hij ChatGPT gebruikt binnen zijn onderwijs.
Nu moeten we in gesprek blijven over het gebruik van AI-tools
Werkdruk
De handreiking werd vorige week ook besproken in de Centrale Medezeggenschapsraad (CMR). Die gaat er in klein comité verder over praten. Belangrijke vraag is daarbij hoe er op zoek gegaan kan worden naar andere vormen van toetsing, zonder de werkdruk te verhogen.
Bosshardt noemt de handreiking een eerste stap. Een handreiking gericht op studenten volgt volgens haar nog. “Nu moeten we in gesprek blijven over het gebruik van AI-tools, met oog voor zowel de kansen als de risico’s.”
Stappenplan voor opleidingen:
Een stappenplan voor opleidingen, uit de handreiking van Saxion over ChatGPT:
1. Leer en professionaliseer
a. Informeer je als docent, manager, onderwijskundige, commissielid over de mogelijkheden van ChatGPT en experimenteer met die mogelijkheden.
b. Maak studenten in algemene zin bewust van de (on)mogelijkheden van ChatGPT en van het ethisch kompas dat gebruik van ChatGPT vraagt. Transparantie, zorgvuldigheid en verantwoordelijkheid zijn waarden die studenten in deze context moeten (leren) kennen en naleven.
2. Identificeer concrete kansen en knelpunten - Ga met studenten, docenten, examencommissie, opleidings- en onderwijscommissie in gesprek over de kansen en risico’s van ChatGPT voor beroep, opleiding en toetsing op operationeel, tactisch en strategisch niveau.
→ TLC biedt ondersteuning in de vorm van adviezen of workshops
3. Maak een risicoanalyse voor toetsing - De examencommissie van elke academie voert in januari/februari 2023 een risicoanalyse uit voor wat betreft bestaande toetsing in het huidige studiejaar, waar mogelijk in gezamenlijkheid met alle relevante gremia (borgen en zorgen). Maak ook een risicoanalyse voor het curriculum van volgende studiejaren: in gezamenlijkheid dienen zorgers en borgers na te gaan of toetsing betrouwbaar plaatsvindt.
4. Zorg voor transparantie - Wees transparant naar docenten en studenten wat de Saxion richtlijnen zijn:
a. Het gebruik van kunstmatige intelligentie zoals ChatGPT is toegestaan, tenzij expliciet anders bepaald, en moet bij gebruik ervan altijd worden voorzien van correcte en volledige bron/methode.
i. Het verbieden van het gebruik van AI is niet wenselijk omdat de beroepsprofessional er transparant, verantwoord, doordacht en kritisch mee moet kunnen omgaan en niet haalbaar omdat het moeilijk te controleren is.
ii. Het aanbieden van GPT-tekst als eigen werk, is plagiaat en dat is verboden. Gebruik van ChatGPT bij toetsen kan dus als vorm van fraude worden gezien, wanneer het hulpmiddel wordt ingezet zonder volledige en correcte bronvermelding daarbij. Fraude wordt bestraft door de examencommissie, of, bij ernstige fraude, door het CvB.
b. Docenten controleren of het gebruik van ChatGPT een risico is voor de betrouwbaarheid van de huidige toetsvormen.
i. Docenten/examinatoren kunnen hun toetsen op betrouwbaarheid controleren door opdrachten of vragen zelf in te voeren in ChatGPT. Hiermee wordt duidelijk of een toetsvorm betrouwbaar en toekomstbestendig is.
ii. Waar de betrouwbaarheid in het geding is, kunnen aanvullende toetsen of alternatieve toetsvormen nodig zijn.
iii. Kies waar nodig een aanvullende toets. Hierbij kan het gaan om aanvullende mondelinge gesprekken, toetsen afnemen in gecontroleerde omgeving, focus van de leeruitkomsten verschuiven of meer verwachten van reflectieve kwaliteit nu gebruik gemaakt kan worden van dit soort hulpmiddelen.
iv. Als bestaande toetsvormen niet aan te passen zijn, zal een alternatieve toetsvorm gekozen moeten worden.
v. Toetsen zoals essays (S-toetsen) kunnen ofwel aangepast worden vormgegeven, ofwel in een gecontroleerde omgeving worden afgenomen. Dit vergt tijdige afstemming met het Toetsbureau.
vi. Ga ook na bij welke toetsen AI als ‘grondstof’ kan worden gebruikt, om er verder mee of aan te werken. c. De student is altijd zelf verantwoordelijk voor teksten die ter beoordeling worden ingeleverd. Het gebruik van AI kan fouten opleveren; het is aan de student om dit te controleren en te signaleren, wanneer AI als bron wordt opgevoerd.
5. Benut onderwijskansen - Onderzoek in welke mate het curriculum aansluit op de huidige ontwikkelingen. Vragen deze ontwikkelingen om een aanpassing? Wat zijn beroepsvaardigheden, kennis en houding die aan verandering onderhevig zijn door de toepassingen van AI? En hoe spreken we relevante generieke vaardigheden aan? Welke leeractiviteiten helpen bij het leren omgaan met AI?
6. Bepaal planning en inzet - Ga na wat de aanpassingen vragen aan inzet van medewerkers, maar ook voor (her)inrichting van Bison en Blackboard.
Gerelateerde artikelen
Docente Femke Welink deed mee aan regionale ‘Wie is de Mol?’; “Ik zie mijzelf niet als een goede leugenaar”
Docente communicatie en studiecoach Femke Welink (SFIB) deed mee aan de online serie De Dwarsligger, een wel heel regionale versie van het bekende ‘Wie is de Mol?’ Alle kandidaten komen uit Enter, waar ruim 7.800 mensen wonen. De serie is door duizenden mensen bekeken. Welink: “Met De Dwarsligger is heel Twente op de kaart gezet.”
Collegevoorzitter Anka Mulder vertrekt; “Laat Saxion met gerust hart achter”
Na zeven jaar voorzitterschap van het college van bestuur, verlaat Anka Mulder in april 2025 Saxion. Per 1 mei wordt ze vicevoorzitter bij de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijke Onderzoek (NWO). Eerder deze maand liet mede-bestuurder Timo Kos al weten dat hij vertrekt. Daarmee blijft alleen huidig bestuurder Richard Wielinga, die 1 september begon, over in het college van bestuur.
CMR ziet graag meer grip deelraden op uitkomsten MTO, vraagt CvB in gesprek te gaan met opinieschrijver Wilco Bouwhuis
De Centrale Medezeggenschapsraad (CMR) pleitte afgelopen week voor instemmingsrecht van de deelraden op de verbeterplannen vanuit het medewerkerstevredenheidsonderzoek (MTO). Ook gaf Tessa van der Panne namens de CMR aan dat veel medewerkers van Saxion zich herkennen in de tiendelige ingezonden opinie van docent technische natuurkunde Wilco Bouwhuis. “Het zou mooi zijn als het CvB een benen-op-tafel-gesprek zou hebben met Wilco.”