Tot in het donker college om student uit spits te bannen? Zover is het nog lang niet

Drie Nederlandse provincies en vier grote gemeenten verstuurden onlangs een opzienbarende brief naar het kabinet. Er stond een radicaal landelijk voorstel in. Een voorstel waarbij nagenoeg alle hogescholen en universiteiten latere collegetijden krijgen. Dus ook Saxion. Pauzes, lestijden, vrije tijd… Bij invoer zou het Saxion-leven er voor iedereen anders uit gaan zien.

De betreffende overheden roepen het kabinet op beleid te maken waarbinnen studenten niet meer volop in de spits hoeven te reizen. Verplaats de eerste roostertijden zoveel mogelijk tot na de ochtendspits én verplaats ook de laatste colleges tot in de avondspits. Zo luiden enkele voorstellen. Dan zitten studenten in de spits niet in de trein, maar op school of thuis en dat zal de spitsdrukte dus doen afnemen, is hun gedachte.

Het gaat om de provincies Utrecht, Noord-Holland, Brabant en Limburg én de steden Utrecht, Amsterdam, Rotterdam en Den Haag. Hun voorstel zou voor heel Nederland ingevoerd moeten worden, vinden ze. Dan is de impact het grootst.

Het devies aan het kabinet is zelfs om het niet vrijblijvend te vragen maar om met ‘krachtige maatregelen te komen’ en om ‘landelijke afspraken vast te leggen tussen onderwijs en overheid’.  Om de ‘hyperdrukte’ in de ‘hyperspits’ aan te pakken.

Het kabinet heeft daar de tools voor. Het kan bijvoorbeeld de latere lestijden realiseren door die als werktijden op te nemen in de docenten-cao’s. 

'Erg makkelijk dit'

Jochem Sturkenboom zucht, als hij het voorstel hoort. Hij is secretaris van Aegee, een studentenvereniging uit Enschede voor studenten van Saxion en de Universiteit Twente. ,,Dit is een makkelijke reflex. Studenten zijn bijna als enige een heel zichtbare groep in het ov. Dus worden wij als eerst gewraakt. Maar wij zijn ook een volwaardige groep in de samenleving, met een sociaal leven in avonduren. En onze docenten ook. Wij moeten net zoveel recht op spitsreizen hebben als iedereen.’’

Bovendien gaan latere colleges en lessen een slecht neveneffect krijgen, voorspelt hij. ,,Hoe later op de dag, hoe minder studenten daadwerkelijk nog naar lessen gaan. Zo’n maatregel kan voor minder les- en college-opkomst zorgen.”

Leonore Banninga is van studentenvereniging Pro Deo in Deventer. ,,Colleges pas om tien of elf uur? Dat vind ik vrij laat. Ik denk dat ieder mens vroeg klaar wil zijn met school of werk. Bovendien krijg je een lastige dagindeling. Stel je hebt het vroegste en laatste college les, dan zit er een gigantisch gat in je rooster.’’

Ook het principe van uitsluiting vindt Banninga apart. ,,Stel die roostertijden zouden overal zo zijn. En jij moet als jongere om wat voor reden toch in de spits reizen, krijg je dan verwijtende blikken? Moet je je opgelaten voelen?”

Politieke steun

Er is geluk voor de student die dit niet ziet zitten. Het kabinet liet doorschemeren landelijke afspraken, die studenten weren uit de spits, niet te willen. Zo zei minister Ingrid van Engelshoven (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap): ,,Laat ik hier klip-en-klaar zeggen: studenten die een ov-kaart hebben mogen altijd in de spits rijden, geen discussie daarover.”

Maar het gevaar is niet geheel geweken voor studenten in Oost-Nederland. De minister zinspeelde echter wél om regio’s de vrije hand te geven. Gemeenten die studenten uit spitstreinen willen weren, zouden scholen mogen aanspreken op lestijden.

Dat was niet tegen dovemansoren gezegd. In Nijmegen, Den Haag en Rotterdam zijn nu al ingrepen tussen overheden, vervoersbedrijven en scholen om lestijden aan te passen, zodat studenten uit de spits verdwijnen.

Zwaard van Damocles?

Maar wat vindt men bij Saxion-gemeenten Enschede, Apeldoorn en Deventer? Hangt er alsnog een zwaard van Damocles boven het hoofd van de studenten?

Woordvoerder Ruud Lutjenhuis reageert namens Enschede. Willen ze daar spitsvriendelijke roosters? ,,De spitsen worden steeds drukker, dat klopt. En op het spoor is de ruimte beperkt. Met elkaar kunnen we in beweging blijven en anders kiezen we er met elkaar voor om vast te staan in de file, of als sardientjes in blik vervoerd te worden.’’

Maar studenten willen niet anders behandeld worden, en dat begrijpen ze in Enschede ook wel weer. ,,De oplossing zit volgens ons ook niet in het verplichten maar in het verleiden.’’ Enschede wil dus geen maatregelen opleggen.

Roel van Vemde, woordvoerder, verwoordt het standpunt van Apeldoorn. Ook daar ziet men een verplichting niet zitten. ,,Feit is dat de treinen in de ochtendspitsen vaak boordevol zitten. Meer spreiden van aanvangstijden op scholen of bedrijven kan helpen. Voor je daartoe over kan gaan moet er wel draagvlak zijn onder alle betrokken partijen, zoals hogescholen, vervoerders en studenten.’’

Wethouder Frits Rorink reageert namens Deventer. ,,Ik leg dit bij de scholen neer, heb ik besloten. Zij mogen zelf beslissen of ze hierin willen meegaan. Ik ga hier niet tussen zitten.’’

Woordvoerder Karin Effing geeft aan dat Saxion op zijn beurt een studentgericht rooster hanteert. ,,Dat is gebaseerd op de studentbeloften die zijn opgesteld in samenspraak met de student. We hanteren het uitgangspunt dat het onderwijs; studeerbaar, doceerbaar, organiseerbaar en betaalbaar moet zijn. Voltijds bacheloronderwijs vindt daarbij grotendeels plaats tussen 8.30 uur en 18.00 uur.’’

Saxion gaat zeker niet overstag om studenten consequent te weren in de spits, verklaart Effing. ,,Het mag niet zo zijn dat een beperkte capaciteit van het stads- en streekvervoer alleen structureel op het onderwijs wordt afgewenteld en ten koste gaat van het welzijn van studenten en medewerkers, vinden wij. Bij Saxion staat het belang van het onderwijs en onze studenten en docenten voorop.’’

Deventer wethouder Frits Rorink begrijpt dat wel: ,,Ik vind eigenlijk ook dat iedere groep evenveel toegang tot het openbaar vervoer moet hebben, op alle tijden. Het is best raar een aparte groep op een bepaald tijdstip als ongewenst te verklaren in een treincoupé. Toch?’’